ନୂତନ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ୨୦୨୦ : ଏଣିକି ୩ ବର୍ଷରୁ ନାମ ଲେଖା ; ଭାରତକୁ ଏକ ‘ଗ୍ଲୋବାଲ ନଲେଜ୍ ସୁପର ପାୱାର୍’ କରିବା ପାଇଁ NEP ର ପ୍ରମୁଖ ପଦକ୍ଷେପ
ଅଙ୍ଗନବାଡ଼ି/ପ୍ରାକ୍ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଓ ଦୃଢ଼ କରାଯିବ
ମାତୃଭାଷା/ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାରେ ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପଢ଼ାଯିବ
ସ୍କୁଲ୍ ଶିକ୍ଷାର ସବୁ ସ୍ତରରେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷା ବିକଳ୍ପ ଭାବେ ରହିବ
ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବ ଏସ୍ଏସ୍ଏସ୍ଏ
କଳିଙ୍ଗ ଜ୍ୟୋତି ବ୍ୟୁରୋ ଭୁବନେଶ୍ୱର ୩୦/୦୭: ଆଉ ୬ ବର୍ଷ ବୟସରୁ ସ୍କୁଲ୍ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ ହେବ ନାହିଁ। ୩ ବର୍ଷରୁ ହିଁ ପିଲାମାନେ ବିଧିବଦ୍ଧ ସ୍କୁଲ୍ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରିବେ। ୩ରୁ ୬ ବର୍ଷ ପିଲାଙ୍କ ମାନସିକ ବିକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ସମୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି-୨୦୨୦ରେ ଏହାକୁ ଗୁରୁତ୍ବାରୋପ କରାଯାଇଛି। ଏହା ସହ ମାତୃଭାଷା ବା ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାରେ ଅତି କମ୍ରେ ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପଢ଼ାଯିବାକୁ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଛି।
୩ ରୁ ୬ ବର୍ଷ ବୟସର ପିଲାଙ୍କୁ ସ୍କୁଲ୍ ଶିକ୍ଷା ପରିସରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଢାଞ୍ଚାକୁ ବଦଳାଯିବ। ଆଉ ୧୦+୨ ଢାଞ୍ଚାରେ ସ୍କୁଲ୍ ଶିକ୍ଷା ରହିବ ନାହିଁ। ୧୨ ବର୍ଷର ସ୍କୁଲ୍ ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ୩ ବର୍ଷର ଅଙ୍ଗନବାଡ଼ି/ପ୍ରାକ୍ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ସହିତ ୫+୩+୩+୪ ଢାଞ୍ଚାରେ ସ୍କୁଲ୍ ପାଠ୍ୟଖସଡ଼ା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବ। ବୟସ ଅନୁଯାୟୀ ୩-୮, ୮-୧୧, ୧୧-୧୪ ଏବଂ ୧୪-୧୮ ଏମିତି ଚାରି ଭାଗରେ ପିଲାଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବ। ୩ରୁ ୮ ମୌଳିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ, ୮ରୁ ୧୧ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା, ୧୧ରୁ ୧୪ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଏବଂ ୧୪ରୁ ୧୮ ମାଧ୍ୟମିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ। ଏହି ହିସାବରେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବ। ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଶୈଶବ ଯତ୍ନ ଓ ଶିକ୍ଷାକୁ ଗୁରୁତ୍ବ େଦଇ ୮ ବର୍ଷ ବୟସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଏନ୍ସିଇଆର୍ଟି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବ। କେନ୍ଦ୍ର ମାନବ ସମ୍ବଳ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ବିଭାଗ, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ବ୍ୟପାର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ମିଳିତ ଭାବେ ଏହି ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବେ। ଏଥି ପାଇଁ ଅଙ୍ଗନବାଡ଼ି ଓ ପ୍ରି-ସ୍କୁଲ୍ଗୁଡ଼ିକୁ ଦୃଢ଼ ଓ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ କରାଯିବ। ଅଙ୍ଗନବାଡ଼ି କର୍ମୀ ଓ ସେଠାକାର ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ସେହି ହିସାବରେ ତାଲିମ ଦିଆଯିବ। ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ଦୁଇ କୋଟି ପିଲାଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ଧାରାକୁ ଅଣାଯାଇପାରିବ ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଆକଳନ କରିଛନ୍ତି।
ତୃତୀୟ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀଙ୍କ ପାଇଁ ସବୁ ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସାର୍ବଜନୀନ ମୌଳିକ ସାକ୍ଷରତା ଓ ସଂଖ୍ୟାଜ୍ଞାନ ଶିକ୍ଷାଦାନ ନିମନ୍ତେ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବେ। ଏହାକୁ ତଦାରଖ କରିବା ପାଇଁ ମାନବ ସମ୍ବଳ ବିକାଶ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦ୍ବାରା ଏକ ଜାତୀୟ ମୌଳିକ ସାକ୍ଷରତା ଓ ସଂଖ୍ୟାଜ୍ଞାନ ମିସନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରସ୍ତାବ ରହିଛି। ପିଲାଙ୍କ ସର୍ବାଙ୍ଗୀନ ଉନ୍ନତିକୁ ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ରଖି ସ୍କୁଲ୍ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଉପରେ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି-୨୦୨୦ରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଇଛି। ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଦକ୍ଷତା, ମୌଳିକ ଶିକ୍ଷା ଓ ଅଭିଜ୍ଞତା ସମ୍ପନ୍ନ ଶିକ୍ଷାକୁ ଏଥିରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯିବ। ବିଷୟ ଚୟନ ପାଇଁ ପିଲାଙ୍କୁ ଯଥେଷ୍ଟ ସୁଯୋଗ ଦିଆଯିବ। କଳା ଓ ବିଜ୍ଞାନ ଭିତରେ ବିଶେଷ କିଛି ତଫାତ ରହିବ ନାହିଁ। ଷଷ୍ଠ ଶ୍ରେଣୀରୁ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯିବ। ଏଥିରେ ଇଣ୍ଟର୍ନସିପ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ରହିବ। ଏନ୍ସିଇଆର୍ଟି ଦ୍ବାରା ‘ନ୍ୟାସ୍ନାଲ୍ କରିକୁଲାର୍ ଫ୍ରେମ୍ୱର୍କ ଫର୍ ସ୍କୁଲ୍ ଏଜୁକେସନ୍’ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବ।
ମାତୃଭାଷା ବା ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାରେ ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯିବାକୁ ନୂଆ ଶିକ୍ଷାନୀତିରେ ଗୁରୁତ୍ବାରୋପ କରାଯାଇଛି। ସ୍କୁଲ୍ ଶିକ୍ଷାର ସବୁ ସ୍ତରରେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ପଢ଼ିବା ପାଇଁ ଏକ ବିକଳ୍ପ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ନିକଟରେ ରହିବ। ଭାରତର ଅନ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଇଚ୍ଛାଧୀନ ବିଷୟ ଭାବେ ଉପଲବ୍ଧ ହେବ। କୌଣସି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାଷାକୁ ଜବରଦସ୍ତି ଲଦି ଦିଆଯିବ ନାହିଁ। ସବୁ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ତୃତୀୟ, ପଞ୍ଚମ ଓ ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀରେ ସ୍କୁଲ୍ ପରୀକ୍ଷା ଦେବେ। ଦଶମ ଓ ଦ୍ବାଦଶ ଶ୍ରେଣୀରେ ପୂର୍ବ ପରି ବୋର୍ଡ ପରୀକ୍ଷା ରହିବ। ପରୀକ୍ଷାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ଜାତୀୟ ମୂଲ୍ୟାୟନ କେନ୍ଦ୍ର ‘ପାରଖ’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି।
ଭାରତର ଯେ କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳର ପିଲା ଯେପରି କୌଣସି କାରଣରୁ ବି ଶିକ୍ଷାରୁ ବଞ୍ଚିତ ନ ହୁଏ, ସେଥି ପ୍ରତି ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ୨୦୨୦ରେ ଗୁରୁତ୍ବାରୋପ କରାଯାଇଛି। ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପଛୁଆ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯିବ। ଏହାକୁ ନଜରରେ ରଖି ‘ଜେଣ୍ଡର୍ ଇନ୍କ୍ଲୁଜନ୍ ଫଣ୍ଡ୍’ ଏବଂ ‘ସ୍ପେସାଲ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ଜୋନ୍’ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯିବ। ସେହିପରି ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ପିଲା ଯେପରି ନିୟମିତ ସ୍କୁଲ୍ ଶିକ୍ଷାରେ ବିନା ବାଧାରେ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବ, ତାହାର ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦୋବସ୍ତ କରାଯାଇଛି। ସବୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ‘ବାଲ ଭବନ’ ନାମରେ ଡେ ବୋର୍ଡିଂ ସ୍କୁଲ୍ ସ୍ଥାପନ ଉପରେ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ କୁହାଯାଇଛି। ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ସ୍ବଚ୍ଛ ପଦ୍ଧତ୍ତିରେ ଚୟନ କରାଯିବ। ଯୋଗ୍ୟତା ଆଧାରରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପଦୋନ୍ନତି ମିଳିବ। ୨୦୨୨ ସୁଦ୍ଧା ‘ନ୍ୟାସ୍ନାଲ୍ କାଉନ୍ସିଲ୍ ଫର୍ ଟିଚର୍ ଏଜୁକେସନ୍’ ଦ୍ବାରା ‘ନ୍ୟାସ୍ନାଲ୍ ପ୍ରଫେସ୍ନାଲ୍ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡସ୍ ଫର୍ ଟିଚର୍ସ’ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବ। ସାରା ଦେଶରେ ଏହାକୁ ଲାଗୁ କରାଯିବ। ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି-୨୦୨୦ରେ ସ୍କୁଲ୍ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତି, ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ପରିଚାଳନା, ଶିକ୍ଷାଗତ ବ୍ୟାପାର ପାଇଁ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦିଆଯାଇଛି। ଏଥି ପାଇଁ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ‘ଷ୍ଟେଟ୍ ସ୍କୁଲ୍ ଷ୍ଟାଣ୍ଡାର୍ଡ ଅଥରିଟି’(ଏସ୍ଏସ୍ଏସ୍ଏ) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବେ। ଏହି ସଂସ୍ଥା ହିଁ ରାଜ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସ୍କୁଲ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପରିଚାଳନା କରିବ।
ବୁଧବାରଦିନ କେନ୍ଦ୍ର କ୍ୟାବିନେଟ୍ ଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ନୂତନ ଶିକ୍ଷା ନୀତି (NEP) ନୀତିରେ ବହୁ ବଡ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାକୁ ସ୍ଥିର ହୋଇଛି। ଏଥିରେ ବୈଦେଶିକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ଭାରତରେ କ୍ୟାମ୍ପସ୍ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯିବ। ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ଛାତ୍ର ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିବେ ଏବଂ ଆଇଆଇଟି ପରି ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବେ।
“ଭାରତକୁ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ନଲେଜ୍ ସୁପର ପାୱାର” କରିବା ପାଇଁ ଏହି ନୀତିର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିଛି।
ନୀତିର ଏକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି କେବଳ ଭାବନାରେ ନୁହେଁ, ଆତ୍ମା, ବୁଦ୍ଧି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଜ୍ଞାନ, କୌଶଳ, ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ସ୍ୱଭାବର ବିକାଶ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ହେବାରେ ମୂଳ ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରିବା। ଯାହା ମାନବିକ ଅଧିକାର, ସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶ ଏବଂ ଜୀବନଯାପନ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରୀୟ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ଦାୟିତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ସମର୍ଥନ କରେ।
ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକକ ନିୟାମକ ଦ୍ୱାରା “ହାଲୁକା କିନ୍ତୁ କଠିନ” ନିୟମାବଳୀକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ଏହି ନୀତି ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି।
NEP କହିଛି ଯେ ୨୦୪୦ ସୁଦ୍ଧା ସମସ୍ତ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ (HEI) ବହୁମୁଖୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ହେବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିବେ, ପ୍ରତ୍ୟେକଟିରେ ୩୦୦୦ କିମ୍ବା ଅଧିକ ଛାତ୍ର ରହିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିବ।
୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିଲ୍ଲାରେ କିମ୍ବା ନିକଟରେ ଅତି କମରେ ଗୋଟିଏ ବୃହତ ବହୁମୁଖୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ରହିବ।
ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାରେ ମୋଟ ନାମଲେଖା ଅନୁପାତ ୨୦୩୫ ସୁଦ୍ଧା ୨୬.୩% ରୁ ୫୦% କୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯିବ।
ଏକକ-ଷ୍ଟ୍ରିମ୍ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ସମୟ ସହିତ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବ ଏବଂ ସମସ୍ତେ ବହୁମୁଖୀ ହେବା ଦିଗରେ ଗତି କରିବେ।
୧୫ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ‘ଆଫିଲେଟେଡ୍ କଲେଜ୍ ଅର୍ଥାତ୍ ଅନୁବନ୍ଧିତ କଲେଜ’ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧୀରେ ଧୀରେ ସମାପ୍ତ ହେବ।
ଦେଶରେ ଥିବା HEI ଗୁଡ଼ିକର ବର୍ତ୍ତମାନର ଜଟିଳ ନାମକରଣ ଯେପରିକି ‘ଡିମ୍ଡ୍ ୟୁନିଭରସିଟି’, ‘ଆଫିଲେଟେଡ୍ ୟୁନିଭରସିଟି’, ‘ଆଫିଲେଟେଡ୍ ଟେକ୍ନିକାଲ ୟୁନିଭରସିଟି’, ‘ୟୁନିଟାରୀ ୟୁନିଭର୍ସିଟି’ କେବଳ ‘ୟୁନିଭର୍ସିଟି କିମ୍ବା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ’ ନାମରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବେ।
ଏକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ବହୁମୁଖୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଯାହା ଉଚ୍ଚମାନର ଶିକ୍ଷାଦାନ, ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଯୋଗଦାନ ସହିତ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଏବଂ ସ୍ନାତକ ପ୍ରୋଗ୍ରାମ ପ୍ରଦାନ କରେ। ଏହି ସଂଜ୍ଞା ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଉପରେ ସମାନ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଥିବା ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକର ଏକ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମକୁ ଅନୁମତି ଦେବ ଯଥା, ଅନୁସନ୍ଧାନ-ଭିତ୍ତିକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାଦାନ-ଭିତ୍ତିକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ।
ବର୍ତ୍ତମାନର ନାମକରଣ ଯେପରିକି ‘ଡିମ୍ଡ୍ ୟୁନିଭରସିଟି’, ‘ଆଫିଲେଟେଡ୍ ୟୁନିଭରସିଟି’, ‘ଆଫିଲେଟେଡ୍ ଟେକ୍ନିକାଲ ୟୁନିଭରସିଟି’, ‘ୟୁନିଟାରୀ ୟୁନିଭର୍ସିଟି’ କେବଳ ‘ୟୁନିଭର୍ସିଟି କିମ୍ବା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ’ ସମାପ୍ତ ହେବ।
ଏପରିକି ଆଇଆଇଟି ପରି ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡିକ ଅଧିକ କଳା ଏବଂ ମାନବିକତା ସହିତ ଅଧିକ ସାମଗ୍ରିକ ଏବଂ ବହୁମୁଖୀ ଶିକ୍ଷା ଆଡକୁ ଗତି କରିବେ। କଳା ଏବଂ ମାନବିକତାର ଛାତ୍ରମାନେ ଅଧିକ ବିଜ୍ଞାନ ଶିଖିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିବେ।
ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ, ଦାର୍ଶନିକ, ଇଣ୍ଡୋଲୋଜି, କଳା, ନୃତ୍ୟ, ଥିଏଟର, ଶିକ୍ଷା, ଗଣିତ, ପରିସଂଖ୍ୟାନ, ଶୁଦ୍ଧ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଗ ବିଜ୍ଞାନ, ସମାଜ ବିଜ୍ଞାନ, ଅର୍ଥନୀତି, କ୍ରୀଡ଼ା, ଅନୁବାଦ ଏବଂ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି ବିଭାଗଗୁଡ଼ିକ ସମସ୍ତ HEI ରେ ରହିବ।
ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଡିଗ୍ରୀ ଏକାଧିକ ପ୍ରସ୍ଥାନ ବିକଳ୍ପ ସହିତ ୩ କିମ୍ବା ୪ ବର୍ଷର ଅବଧି ହେବ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ବୃତ୍ତିଗତ ଏବଂ ବୃତ୍ତିଗତ କ୍ଷେତ୍ର ସହିତ ଏକ ଅନୁଶାସନ କିମ୍ବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧ ବର୍ଷ ପୂରଣ କରିବା ପରେ ଏକ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍। କିମ୍ବା ୨ ବର୍ଷ ଅଧ୍ୟୟନ ପରେ ଏକ ଡିପ୍ଲୋମା ସାର୍ଟିଫିକେଟ, କିମ୍ବା ୩ ବର୍ଷର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଡିଗ୍ରୀ। ୪ ବର୍ଷର ବହୁମୁଖୀ ସ୍ନାତକ ପ୍ରୋଗ୍ରାମ ଅବଶ୍ୟ ଏହା ପସନ୍ଦଯୋଗ୍ୟ କିମ୍ବା ବିକଳ୍ପ ରହିବ।
ଏକ ଏକାଡେମିକ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ କ୍ରେଡିଟ୍ (ଏବିସି) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେବ ଯାହା ଅର୍ଜିତ ଏକାଡେମିକ୍ କ୍ରେଡିଟ୍ସ (ଯୋଗ୍ୟତା)କୁ ଡିଜିଟାଲି ସଂରକ୍ଷଣ କରିବ।
୪ ବର୍ଷର ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଯଦି ଜଣେ ଛାତ୍ର ଏକ କଠୋର ଗବେଷଣା ପ୍ରକଳ୍ପ (ରିସର୍ଚ୍ଚ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ) ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରେ ତେବେ ‘ଗବେଷଣା ସହିତ’ ଏକ ଡିଗ୍ରୀ ମଧ୍ୟ ନେଇପାରେ।
ସାମଗ୍ରିକ ଏବଂ ବହୁମୁଖୀ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମଡେଲ୍ ପବ୍ଲିକ୍ ୟୁନିଭରସିଟି, ଆଇଆଇଟି, ଆଇଆଇଏମ୍ ଇତ୍ୟାଦି ସହିତ ସମାନ, ଯାହାକୁ MERUs (ମଲ୍ଟିଡିସିପ୍ଲିନାରୀ ଏଜୁକେସନ୍ ଆଣ୍ଡ ରିସର୍ଚ୍ଚ ୟୁନିଭରସିଟି) କୁହାଯିବ।
ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡିକ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ପରୀକ୍ଷଣରୁ ନିରନ୍ତର ଏବଂ ବିସ୍ତୃତ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ଆଡକୁ ଯିବେ।
ସୁଲଭ ମୂଲ୍ୟରେ ପ୍ରିମିୟମ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ଭାରତକୁ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଅଧ୍ୟୟନ ସ୍ଥଳ ଭାବରେ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରାଯିବ। ବିଦେଶୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଛାତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯିବ।
ଉଚ୍ଚ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀ ଭାରତୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ କ୍ୟାମ୍ପସ୍ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯିବ। ଭାରତରେ ବିଶ୍ୱର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ୧୦୦ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ମଧ୍ୟରୁ ମନୋନୀତ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ପାଇଁ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନରେ ଚାପ ଏବଂ ଭାବପ୍ରବଣତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଣାଳୀ ରହିବ।
ଏସସି, ଏସଟି, ଓବିସି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ SEDG ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରାଯିବ।
ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ସମସ୍ତ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବ।
